اضطراب جدایی کودکان؛ از درک تا راهکار

اضطراب جدایی، واکنشی طبیعی و رشدیه که معمولاً بین ۸ ماهگی تا ۳ سالگی بروز می‌کنه(ممکنه در سنین بالاتر هم مشاهده بشه). در این مرحله، کودک تازه متوجه می‌شه که «من و مامان یکی نیستیم» و هنوز مفهوم «بازگشتِ بعد از رفتن» رو درک نکرده.

اما وقتی این اضطراب شدید، طولانی‌مدت یا مختل‌کننده‌ی عملکرد روزمره می‌شه (مثلاً کودک حاضر نیست به مهد بره یا دچار بی‌خوابی و کابوس‌های مکرر می‌شه)، می‌تونه نشانه‌ی «اختلال اضطراب جدایی» باشه و نیاز به مداخله داره.

⚠ علائم شایع اضطراب جدایی در کودکان
• گریه شدید یا چسبیدن هنگام جدا شدن از والد
• ترس از خوابیدن تنها یا کابوس درباره‌ی جدایی
• دل‌درد یا حالت تهوع هنگام رفتن به مهد
• نگرانی مداوم از آسیب دیدن والد
• خشم یا کناره‌گیری پس از بازگشت والد

🌱 راهکارهای علمی و کاربردی برای والدین و مربیان

۱. جدایی تدریجی
• در روزهای اول، کودک را فقط برای مدت کوتاهی از والد جدا کنید.
• به‌تدریج زمان جدایی را افزایش دهید تا کودک احساس امنیت تدریجی پیدا کند.

۲. ثبات در رفتار والدین
کودک از واکنش هیجانی والد الگو می‌گیرد. اگر مادر با اضطراب یا احساس گناه خداحافظی کند، کودک هم آن را حس می‌کند.
پس خداحافظی باید کوتاه، مطمئن و آرام باشد. (مثلاً: «الان می‌رم سر کار، زود برمی‌گردم پیشت 💛»)

۳. شیء انتقالی
اجازه دهید کودک یک وسیله‌ی آشنا همراه خود ببرد؛ مثلاً عروسک یا دستمالی که بوی مادر می‌دهد. این کار حس امنیت را تقویت می‌کند.

۴. قصه‌درمانی و بازی‌درمانی
قصه‌هایی درباره‌ی رفتن و بازگشت (مثل «قصه‌ی مامان می‌ره و برمی‌گرده») یا بازی‌هایی که جدایی را شبیه‌سازی می‌کنند، به کودک کمک می‌کنند مفهوم بازگشت را درونی کند.

۵. ارتباط با مربی
مربی باید با آغوش باز و صبورانه از کودک استقبال کند و به او اجازه دهد در چند روز اول آزادانه محیط را کاوش کند.

ارتباط امن با مربی = کاهش اضطراب از محیط جدید

۶. تشویق بعد از بازگشت
وقتی کودک بدون گریه یا با آرامش از والد جدا شد، او را تحسین کنید.
اما مراقب باشید پاداش بیرونی زیاد ندهید (مثلاً شکلات یا اسباب‌بازی زیاد)، چون باعث می‌شود کودک برای «جایزه گرفتن» رفتار کند، نه از روی رشد روانی.

💬 نکته برای والدین:

اضطراب جدایی فقط برای کودک نیست — والدین هم اضطراب جدایی دارند.
وقتی والد با احساس گناه یا نگرانی زیاد کودک را ترک می‌کند، ناخودآگاه پیام می‌دهد: «اینجا امن نیست.»

بنابراین آرامش شما، امن‌ترین پیام برای ذهن کودک است.